Nieuw in de OR | Jouw rechten als OR-lid

Als OR-lid heb je een stevige positie binnen de organisatie. Je vertegenwoordigt de medewerkers en hebt invloed op beslissingen van de directie. Maar die invloed komt niet vanzelf. Om echt impact te maken, moet je je rechten kennen en weten hoe je ze effectief inzet. Deze rechten zijn vastgelegd in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) en geven jou de middelen om jouw rol serieus te vervullen.

Hieronder bespreken we jouw belangrijkste rechten, hoe je ze in de praktijk toepast en waar je op moet letten.


1. Overlegrecht: direct in gesprek met de bestuurder

Een van de krachtigste rechten van de OR is het overlegrecht. Dit geeft jullie de mogelijkheid om regelmatig met de bestuurder te spreken over de gang van zaken in de organisatie. Hier kun je niet alleen vragen stellen en standpunten delen, maar ook invloed uitoefenen op besluitvorming voordat beslissingen definitief zijn.

Volgens de WOR (artikel 24) heeft de OR recht op minimaal twee overleggen per jaar met de bestuurder. In de praktijk zijn deze gesprekken vaak frequenter, zeker bij grote ontwikkelingen zoals een reorganisatie of fusie.

Tijdens deze overleggen:

  • Bespreekt de OR actuele ontwikkelingen binnen de organisatie.
  • Kan de OR kritische vragen stellen en standpunten delen.
  • Moet de bestuurder uitleg geven over belangrijke besluiten.

Effectief gebruik maken van je overlegrecht

Goed overleg is niet vanzelfsprekend. Zorg ervoor dat je als OR het maximale uit deze gesprekken haalt.

  • Kom goed voorbereid – Bestudeer de agenda, vraag verduidelijking als stukken onduidelijk zijn en bedenk welke vragen je wilt stellen.
  • Werk samen als OR – Spreek onderling af wie welke onderwerpen behandelt en zorg voor een gezamenlijke strategie.
  • Durf door te vragen – Neem geen genoegen met vage antwoorden en vraag door op de impact van besluiten.

🚨 Let op: Het overlegrecht betekent niet dat de bestuurder altijd naar jullie luistert. Zorg ervoor dat je argumenten sterk onderbouwd zijn en dat je draagvlak hebt bij de medewerkers.


2. Adviesrecht: invloed op grote beslissingen

Het adviesrecht geeft de OR het recht om mee te praten over belangrijke beslissingen voordat de directie deze doorvoert. Dit geldt bijvoorbeeld bij:

  • Een fusie of overname.
  • Het schrappen of toevoegen van afdelingen.
  • Grote investeringen of bezuinigingen.
  • Wijzigingen in de organisatiestructuur.

De bestuurder is verplicht om het advies van de OR serieus te nemen en moet schriftelijk onderbouwen waarom hij wel of niet jullie advies overneemt.

Adviesrecht in de praktijk

📌 Scenario: De directie kondigt aan dat er een afdeling wordt opgeheven. De OR moet een advies uitbrengen.

Wat kun je doen?

  • Vraag om alle relevante informatie: waarom deze beslissing? Wat zijn de alternatieven?
  • Onderzoek de gevolgen voor medewerkers: wat betekent dit voor werkdruk, werkgelegenheid en de bedrijfscultuur?
  • Raadpleeg experts: soms is juridisch of financieel advies nodig om de impact goed te beoordelen.
  • Formuleer een goed onderbouwd advies: wees kritisch, maar kom ook met mogelijke oplossingen.

🚨 Belangrijk: De directie kan jullie advies naast zich neerleggen, maar moet dan schriftelijk motiveren waarom. Als de argumentatie zwak is, kun je verdere stappen ondernemen, zoals een beroep bij de Ondernemingskamer.


3. Instemmingsrecht: meebeslissen over arbeidsvoorwaarden

Het instemmingsrecht is krachtiger dan het adviesrecht. Hier moet de bestuurder expliciet toestemming krijgen van de OR voordat een besluit wordt doorgevoerd. Dit geldt voor zaken die direct invloed hebben op medewerkers, zoals:

  • Arbeidstijden en roosters.
  • Ziekteverzuimbeleid.
  • Beoordelings- en beloningssystemen.
  • Regelingen rondom pensioen.

Instemmingsrecht in de praktijk

📌 Scenario: De directie wil een nieuw beoordelingssysteem invoeren waarin medewerkers strenger beoordeeld worden op prestaties.

Wat kun je doen?

  • Onderzoek het nieuwe systeem: is het eerlijk? Wat betekent dit voor medewerkers?
  • Bespreek de impact met medewerkers: hoe staan zij erin?
  • Weeg de voor- en nadelen af: verbetert het de werkcultuur of verhoogt het de werkdruk?
  • Geef een gemotiveerd besluit: stem in of vraag om aanpassingen.

🚨 Let op: Als jullie niet instemmen, kan de directie naar de kantonrechter stappen. Zorg dus voor een goede onderbouwing als je een besluit weigert.


4. Initiatiefrecht: zelf invloed uitoefenen

De OR hoeft niet af te wachten tot de directie met plannen komt. Met het initiatiefrecht kan de OR zelf onderwerpen op de agenda zetten en beleidsvoorstellen doen.

De directie moet elk voorstel van de OR serieus behandelen en kan niet zomaar weigeren om erop te reageren. Dit betekent dat jullie actief verbeteringen kunnen voorstellen.

📌 Voorbeeld: De OR merkt dat medewerkers veel stress ervaren door een hoge werkdruk. Jullie stellen voor om flexibele werkuren of een thuiswerkregeling in te voeren.

Hoe maak je dit succesvol?

  • Onderzoek hoe andere bedrijven dit aanpakken.
  • Verzamel input van medewerkers.
  • Presenteer een concreet plan met haalbare voorstellen.

5. Informatierecht: toegang tot cruciale gegevens

Om goed te kunnen functioneren, heeft de OR informatie nodig. Daarom bepaalt de WOR (artikel 31) dat de directie alle relevante informatie moet geven die nodig is voor OR-taken.

Welke informatie mag je opvragen?

  • Financiële cijfers en jaarverslagen.
  • Organisatiestructuur en beleidsplannen.
  • Plannen voor reorganisaties.
  • Arbeidsomstandigheden en verzuimcijfers.

🚨 Let op: Soms geeft de directie onvoldoende informatie of deelt deze te laat. Wees hierin vasthoudend en wijs de bestuurder op zijn wettelijke verplichting.


6. Scholingsrecht: recht op ontwikkeling

Een sterke OR begint met goed opgeleide OR-leden. Daarom heb je als OR-lid recht op minimaal vijf dagen scholing per jaar (WOR, artikel 18). Dit betekent dat je trainingen mag volgen op kosten van de werkgever.

Waarom is dit belangrijk?

  • Je leert hoe je effectief overlegt en onderhandelt.
  • Je krijgt juridische en financiële kennis.
  • Je leert strategisch denken en standpunten beter onderbouwen.

📌 Tip: Vraag als OR een collectieve training aan. Dit versterkt jullie samenwerking en zorgt voor een gezamenlijke aanpak.


Samenvatting: jouw rechten als OR-lid geven je invloed

Als OR-lid heb je niet alleen een stem, maar ook krachtige instrumenten om beleid te beïnvloeden. Door slim gebruik te maken van je rechten kun je écht het verschil maken voor je collega’s.

Wil je leren hoe je deze rechten in de praktijk optimaal benut? OR-Coach.nl helpt je met trainingen en begeleiding, zodat je sterk in je rol staat.

👉 Meer weten? Neem contact op!

Neem contact op

Wil je een offerte aanvragen voor een training op maat? Of heb je een vraag? Vul onderstaand contactformulier in en dan komen we zo snel mogelijk bij je terug!